Ủng hộ bác Hai Chìa 40

40 - VÌ SAO TÔI CẦN ĐI XIN TIỀN LÀM PHIM?

Hôm nay được một người bạn rất lâu chưa nói chuyện donated cho 500k để làm phim vườn chim Vĩnh Long. Câu chuyện đáng nói là hồi trước lúc mình đăng tin gây quỹ để làm phim tốt nghiệp bạn từng comment và cả nhắn tin cho mình là bạn không ủng hộ kiểu đi làm nghệ thuật mà lại đi “xin tiền” như vậy. Lúc đấy mình có giải thích cho bạn rằng việc “xin tiền” để làm phim như thế này là điều hết sức bình thường trong việc làm phim nói riêng và làm nghệ thuật nói chung. “Gây quỹ” hay “xin tiền” làm phim là hẳn một môn học ở trường học phim, mỗi người học nghề này đều phải biết đi gây quỹ để làm tác phẩm của mình. Xin bằng nhiều cách, từ donations của mọi người, xin quỹ, xin grants… nhưng đã làm phim thì phải biết cách gây quỹ và chuyện này không liên quan tới việc bạn giàu hay nghèo. À nhưng đương nhiên là giàu thì sẽ khỏi phải lo nhiều thứ rồi, nhưng nghèo mà muốn làm cái nghề mình thích, mình có khả năng và có thể tạo ra được những giá trị từ công việc đó thì buộc phải đi xin tiền thôi.

Để làm ra một bộ phim dù tưởng như đơn giản nhất cũng rất tốn kém. Nó không phải là việc cầm một cái máy lên là sẽ có một bộ phim. Chưa tính cái máy ấy cũng phải mua, phải thuê và máy quay thì không hề rẻ. Quay bất cứ cái gì sơ sơ cũng phải có thiết bị (máy và nhiều máy, ống kính, pin, đèn, micros, thẻ…) chẳng có thứ gì rẻ. Rồi di chuyển đi lại, sinh hoạt phí, ekip, chưa tính có diễn viên, bối cảnh, đạo cụ…. Rồi quay thì còn phải có ổ cứng, mà không phải 1 ổ, rất nhiều ổ vì cứ 1 dữ liệu là phải backup ra làm đôi làm ba. Ổ cứng cũng 0 hề rẻ. Mỗi dự án quay dù rất nhỏ cũng chục triệu đến vài chục triệu hay cả trăm triệu tiền ổ cứng là bình thường. Xong rồi quay cái gì thì cũng phải tới hậu kỳ. Hậu kỳ phải có cả station máy móc để dựng phim, người dựng phim, rồi người làm màu, người làm nhạc… Dù phim to hay nhỏ thì cũng phải từng đấy thứ là tối thiểu. Thế nên thỉnh thoảng có bạn lại bảo: “Ôi làm phim về đề tài này đi, về đề tài kia đi” là phải xin vái ngay. Đề tài thì hay lắm nhưng tiền đâu thuê thiết bị, con người, đi lại, hậu kỳ…thời gian thì vô biên cho mỗi dự án phim và chất xám thì vô lượng. Phim tài liệu đôi lúc còn không phải trả tiền cho diễn viên, đạo cụ, bối cảnh chứ phim điện ảnh thì vài chục tỉ hay Hollywood cả trăm triệu đô cũng là bình thường là thế đó!

Phim cũng là một ngành đặc thù. Nó không thể giúp người ta nổi tiếng trong 1 đêm như một ca sĩ, 1 bài hát, một bản nhạc, một bức tranh… Nếu họ có nổi tiếng sau 1 đêm thì cũng là trước đó họ đã trầy trật bao nhiêu năm làm việc, sáng tạo, phải bỏ rất nhiều tiền của bản thân hay đi xin quỹ, xin tiền mòn mỏi nhiều năm để có được 1 cái Portfolio tốt và nhiều kinh nghiệm để ra được 1 tác phẩm chín muồi. Trừ khi nhà bạn giàu sẵn hay có điều kiện tài chính bỏ tiền cho bạn làm phim từ trong trứng nước bạn có tác phẩm sòn sòn. Nhưng ngay cả những người được sinh ra trong môi trường đó, có nhiều điều kiện tài chính làm phim tốt như ở Hollywood họ vẫn phải học cách đi gây quỹ, vì gây quỹ là cách để bạn trở thành một nhà làm phim tốt. Khi đi xin tiền và gây quỹ, bạn phải học cách quản lý số tiền đó một cách khoa học nhất, tiết kiệm mà hiệu quả nhất để ra được tác phẩm vì tiền gây quỹ không thể nhiều để bạn lãng phí. Đó là cách bạn sẽ phải tự lăn lộn, tìm hiểu và nâng cao trình độ bản thân. Bạn học cách phải tự cầm cái máy quay, tự biết set âm thanh thay vì thuê người. Phải tự biết dựng phim, làm hậu kỳ, phải tự rất nhiều thứ để tiết kiệm và đó là cách để bạn học giỏi. Và khi nào bạn giỏi thì mới có người thuê bạn, đầu tư cho bạn, và bạn mới làm được những tác phẩm kỳ công hơn, xuất sắc hơn. Riêng phim thì có nhiều tiền thì chưa chắc phim đã hay nhưng không có tiền thì chắc chắn là không thể… làm được chứ chưa nói là có hay hay không!

Và với tất cả những điều đó, nếu gia đình bạn không có điều kiện, cho dù bạn có khả năng đến mấy, tài giỏi đến mấy mà không có sự trợ giúp của cộng đồng thủa ban đầu, thì tài năng của bạn sẽ bị uổng phí, rất khó khăn cho bạn làm được bất cứ tác phẩm nào để một ngày người ta biết đến bạn. Nên bạn phải đi xin tiền và gây quỹ!

 
Nhiều người cũng cho rằng để cho tiền thì thà cho ai đó khó khăn, cần giúp đỡ chứ không phải ai cũng rộng mở đóng góp cho cả các hoạt động như ủng hộ các đối tượng khác trong xã hội. Cái ăn cái mặc vẫn là thứ được quan trọng hơn là việc sẽ ủng hộ cho một nhân tài nào đó phát triển, để họ có thể làm ra những sản phẩm mang lại giá trị cho xã hội hoặc đơn giản nhất chỉ là: “làm đẹp cho cuộc đời”. Cái này thực sự rất khó nói và khó tâm sự nói ra rõ ràng nhất là khi bạn là người đang đi xin tiền chứ không phải là cho tiền! Nó tùy vào quan niệm và sự phóng khoáng của mỗi người!

Với mình, ngoài việc với tất cả các yếu tố trên. Mình còn có một số điều cũng đặc biệt nữa. Đó là cái hướng đi mình đang chọn. Để nói vì sao mình đang làm phim tài liệu thì lại chắc cả một cái post mới :)). Nhưng có một điều mà tất cả các bạn cũng thấy rằng, mình đi học phim để có thể học cách kể chuyện, nói lại bao điều của cuộc sống này bằng hình ảnh và âm thanh. Những câu chuyện, con người rất tuyệt vời, rất xúc động, hay cả rất yếu thế mà đang bị lãng quên và cần được nói lên câu chuyện của họ. Sự thực là không phải người nào được đi học phim tử tế như mình cũng lựa chọn đi làm về những câu chuyện đó vì chúng không đem lại cho mình tiền bạc (mà ngược lại còn mất rất nhiều tiền và thời gian của bản thân), không đem lại cho mình danh tiếng (vì chẳng có ai nổi tiếng hay cái gì cool ngầu ở đây cả), không đem lại cho mình nhiều mối quan hệ (vì những nhân vật của mình là những con người đời thường nhất). Và trong khi kể cả có người muốn làm phim về họ, cũng không dễ dàng gì, làm phim tài liệu không giống làm các thể loại phim khác, hay tiktok, Youtube cầm cái điện thoại lên là có content. Làm phim tài liệu cần rất nhiều sự nhạy cảm, kiến thức, khả năng kể chuyện, sự kiên trì, sự đối nhân xử thế và cả sự dũng cảm! Mà giỏi tới thế ít ai… đi làm không ra tiền lắm =)). Mình 0 nói mình giỏi tới thế nhé nhưng mà mình nghĩ là mình sẽ giỏi thôi :)).

Những câu chuyện như bác Chìa, như hàng chục các nghệ nhân âm nhạc nông dân ở những nơi xa xôi bị lãng quên mình quay suốt từ năm ngoái đến năm nay nếu không phải là mình tới với họ, có lẽ những câu chuyện của họ sẽ mãi mãi không bao giờ được kể. Mình cũng mong có nhiều nhà làm phim “hâm dở” như mình sẽ đi “moi móc” ra những điều đáng quý như thế để kể lại cho thế gian, không để chúng bị mất đi, và những câu chuyện ấy mang lại biết bao điều tử tế và giá trị! Và có những điều sẽ không bao giờ có thể quay lại được nữa nếu không lưu giữ lại! Mà nếu mình không có sự trợ giúp vật chất/cổ vũ từ cộng đồng thì mình chắc chắn không thể lưu giữ được những câu chuyện ấy!
Mình biết những người như mình không nhiều, xã hội cũng chưa quen với những người “hâm dở” như mình. Nên mình đi xin tiền nó rất là khó khăn, để cho mọi người hiểu cũng rất khó. Mình mong sớm tới ngày mình được giàu có để được làm đủ điều mình thích haha.

 
Quay trở lại câu chuyện ban đầu về người bạn mình. Sau một khoảng thời gian bạn ấy đã nhận ra rất nhiều thứ về những gì mình đang làm. Bạn thậm chí còn bảo uh nhỉ sao có nhiều điều mình không nghĩ ra. Và điều đáng sợ hơn tất cả, đó là đứa con lớn của bạn í giờ đang hăng máu muốn trở thành một filmmaker. Ok mình xin chia buồn với bạn nhé :)). Nhưng mà 0 phải filmmaker nào cũng hâm và dũng cảm như mình đâu nên bạn cũng đừng lo quá =))!

Và mình tiếp tục xin tiền tiếp cho dự án phim tài liệu bác Chìa ạ. Từ bữa tới giờ mình đã đủ được cái vé máy bay rồi ạ, giờ chỉ còn… tiền thiết bị, nhân sự, đi lại và…. hậu kỳ nữa thôi ạ :))

Ủng hộ bộ phim tài liệu về vườn chim:
Vũ Thu Hà
Techcombank: 1903 4883 8200 13
Nếu bạn ủng hộ ở nước ngoài thì giúp PayPal vào Paypal của bạn mình nhé. Nếu cần Zelle hay Venmo thì nhắn mình nha.
PayPal: kieuluu@gmx.at